Kurumsallaşma ve Kurumsal Yönetim

Kurumsallaşma(Kurumsal Yönetim) Hakkında

Kurumsallaşma ve Kurumsal Yönetim son 20 yılda hayatımıza girmiş şirketlerin başarısını sürdürülebilir kılmayı hedefleyen yaklaşımlardır; ancak   maalesef ülkemizde bu yaklaşımları hala benimsememiş ve uygulama konusunda tereddüt eden şirketler bulunmaktadır. Bu yaklaşımı benimsemekte geciken firmaların ekonomik ömürleri ise maalesef çok uzun olmamakta 2. Kuşakta son bulmaktadır

Ülkemizde, ihracatımızın çok büyük bir kısmını gerçekleştiren aile şirketlerinin ortalama yaşam ömrü 24 yıldır. Bu da patronun şirketin başında kaldığı süreye denk gelmektedir. ABD’de yapılan bir araştırmaya göre, birinci kuşakta son bulan aile şirketi oranını %80; ikinci kuşağa ulaşanların oranı %16, üçüncü kuşağa ulaşanların oranı %4’dür

Kurumsal Yönetim ilkeleri hayatımıza ilk olarak 1999 yılında İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı OECD ile girmiştir. Gerek global ekonomik krizler gerekse şirketler düzeyinde yaşanan çeşitli usulsüzlükler Kurumsal Yönetim yaklaşımının tüm kurumlar düzeyinde uygulanmasını gerekli kılmıştır. OECD’nin tavsiye niteliğinde yayınladığı ilkeler ile şirketlerin sürdürülebilir başarıyı sağlamalarını amaçlamaktadır; kurumsal yönetim kavramının etki alanını halka açık şirketlerin ardından, halka kapalı şirketler, aile şirketleri, kamu işletmeleri, sivil toplum kuruluşları, spor kulüpleri ve son olarak da siyasi partiler de dahil olmak üzere genişletmiştir.

Kurumsallaşma ve kurumsal yönetimin  temel amacı bir kurumun devamlılığı belli kişilerin varlığına bağlı olmayan bir ‘sistem’ oluşturmaktır. Genellikle şirketin  kurumsallaşması Kurumsallaşma ve Kurumsal Yönetim olarak  iki boyutlu olarak ele alınır. Bu açıdan bu iki kavramın  arasındaki farkı açıklamak gerekir.

Kurumsallaşma örgüt yapısı ve operasyon üzerine yoğunlaşır; yetki sorumluluk ve rollerin belirlenmesi,  standart uygulamaların ve denetim yapısının oluşturulması konularına eğilir.

• Amaçlara uygun bir organizasyonun oluşturulması;
• İş çerçevelerinin / görev tanımlarının yazılması;
• İç yönetmeliklerin oluşturulması;
• Yetki, sorumlulukların ve rollerin belirlenmesi; yetkilerin sorumluluklara uygun şekilde dağıtılması gibi unsurlara işaret eder. Kurumsallaşma kısaca, operasyonel işlerin daha doğru bir şekilde işlemesini amaçlar.

Kurumsal Yönetim ise hesap verilebilir şeffaf bir yapının oluşmasını, pay sahiplerinin çıkarlarını gözetmeyi;  sahipliği ellerinde tutan aile bireylerinin, varlıklarını-sermayelerini korumalarını ve  şirketin devamlılığını sağlamayı hedefler. Bu sebeple daha çok  “sahiplik ve kontrol” konularına yoğunlaşır;

• Aile anayasası oluşturulması;
• Aile yönetim ilişkilerinin belirlenmesi;
• Hissedar olan ve olmayan, yönetimde olan ve olmayan aile bireylerinin çıkarlarının dengelenmesi;
• Aile konseyi/kurulu oluşturulması;
• Çatışma yönetimi;
• Haleflik planının oluşturulmasıı;
• Hissedar sözleşmesi hazırlanması gibi unsurları ön plana çıkarır.

Bu unsurlar, Kurumsal Yönetim İlkeleri Kurumsal yönetim dört temel prensip üzerine kuruludur. Bunlar adillik, şeffaflık, hesap verebilirlik ve sorumluluk ilkeleridir.

Kurumsal Yönetim’in Temel İlkeleri

Adillik;

Adilik ilkesi, şirket yönetiminin bütün hak sahiplerine karşı eşit davranmasının ifadesidir. Azınlık hissedarları ve yabancı ortaklar da dâhil olmak üzere, pay sahiplerinin haklarının korunması bu ilke altında incelenmektedir.

Sorumluluk;

Sorumluluk ilkesi, şirketlerin pay sahipleri için değer yaratırken, kanun ve düzenlemelere uyum gösterecek şekilde faaliyet göstermesini ifade etmektedir. Ancak, kanunları sorumluluk açısından yeterli görmez; bu sebeple  kurumsal yönetim ilkelerinde yasal zorunlulukların ötesine geçer.

Şeffaflık;

Hedeflerin belirlenmesi faaliyetlerin gerçekleşmesi ve sonrasında faaliyetlerin denetlemesi süreçleri ile tüm uygulamaların şeffaf bir yapı içerisinde yürütülmesini teşvik eder. Şirket/kurumların doğru zamanda, doğru ve açık bilgi paylaşımını kurumsal yönetimin gereği olarak ortaya koyar.

Hesap Verebilirlik

Kurumsal yönetim, yönetim kurulu tarafından yönetimin etkin denetimini ve yönetim kurulunun, şirkete ve pay sahiplerine karşı hesap verme yükümlülüğü taşımasını sağlamalıdır.