Strateji oluşmadan önce, strateji belirlendikten sonra, tamamlayıcı rol oynayan bazı kavramlar vardır. Bu kavramlar bir planın değişik parçalarını ifade eder; hepsinin anlamı ve kapsamı birbirinden farklıdır. Şimdi bu kavramların benzeştiği ve ayrıştığı yerlere bir göz atalım.
Misyon ve Strateji
Misyon bildirimi, stratejik yönetimin etkili olabilmesi için en temel koşuldur. Çünkü misyon bir işletmenin varlık sebebidir, kuruluşun ne yaptığını ve ne içi yaptığını yani görevini ifade eder. İkinci olarak da çalışanların paylaştığı ortak bir duyguyu ya da değeri ifade eder. Sadece görev hissi veren, duygu barındırmayan misyonlar propaganda hissi verir. Bu sebeple misyonu; işletmenin çalışanlarına, paydaşlarına, müşterilerine anlam kazandırması amacıyla belirlenmiş ve kurumu benzer kurumlardan ayırt etmeye yarayacak görev ve varlık sebebi olarak tanımlanabilir.
Sonuç olarak misyon bir temeldir, stratejinin daha somut hale gelmesine katkıda bulunur ve uygulamaya yaklaştırır.
Vizyon ve Strateji
Vizyon işletmenin ideal geleceğini ifade eder. Başka bir ifadeyle işletmenin ulaşmayı arzu ettiği geleceğin iddialı ve gerçekçi bir ifadesidir.
Vizyon strateji olmadan ham hayallerdir. Amaç, hedef ve stratejiler vizyonu bu hayal dünyasından çıkarıp gerçeğe taşır.
Amaç, Hedef ve Strateji
Amaçlar; belirli bir süre içinde gerçekleşmesi arzu edilen veya ulaşılmak istenilen sonuçlardır.
Hedefleri, amaçların alt amaçları olarak tanımlayabiliriz. Amaçların gerçekleştirilmesine yönelik spesifik ve ölçülebilir alt amaçlar… Hedeflerin miktar, maliyet, zaman ve kalite cinsinden ifade edilebilmesi gerekir. Amaçlar ve hedefler stratejinin oluşmasına temel oluşturur. Bu sebeple stratejinin belirlenmesinden önceki aşamada belirlenir. İzlenecek stratejinin sonunda önceden belirlenmiş amaç ve hedeflere ulaşmak istenir.
Strateji ve Politika
İşletmelerde çalışanların karar vermelerine rehberlik eden bir ilke ve ilkeler dizisi olarak tanımlanabilir. Örneğin ücret politikası, satış politikası vb.
Strateji ve Politika Kavramlarının Farkı Nedir?
Strateji şirketin tümünü ilgilendiren kararlardır. Politikalar ise amaçların gerçekleştirilmesinde kullanılacak araç ve ortaya konulan hareketler bütünüdür.
Stratejiler kısmen belirsiz bir ortamda oluşturulduğu için değişkenlik gösterebilir ancak; politikalar, bir kere belirlendikten sonra sık sık değiştirilmezler.
Stratejiler ileriyi öngörme ve sezgilerle ilgilidir. Politikalar ise uygulamaya yakın ilke ve kurallardan oluşur. Örneğin bir işletmenin bir ürünü üretimden kaldırıp diğer ürünü piyasaya sürmesi bir strateji her iki ürünü üretirken de kaliteyi esas alması politikadır.
Stratejiler politikalara nazaran daha esnektir.
Politikalar neden önemlidir?
- Sık karşılaşılan sorunlar karşısında tekrar karar almayı engeller.
- Benzer olaylar ve durumlar karşısında aynı kararın alınmasını sağladığı için tutarlılık sağlar.
- Yöneticilerin davranışlarını tahmin edilebilir kıldığı için alt kademelere yetki devrini kolaylaştırır.
- Şeffaflık sağlar, olası sürprizleri ortadan kaldırdığı için müşteri memnuniyetini artırır/ güven verir.
- Bu sağladıkları ile kurumsallaşmaya katkıda bulunur.
Strateji ve Taktik
Taktik işletmenin güçlerini ve kaynaklarını etkin şekilde kullanmasını sağlayan kısa dönem kararlarıdır. Strateji, işletmenin amaçlarını gerçekleştirmek için sahip olduğu kaynakları tahsis etmesi ile ilgili genel kararlardır taktik ise tahsis edilen bu kaynakların harekete geçirilmesi yani uygulanması ile ilgilidir. Bu nedenle taktik strateji gibi amaca hizmet etmesine rağmen özel, kısa fikir ve hareketlerden oluşur.
Stratejik Plan
Stratejik Plan; şirketlerin mevcut durum analizi ile birlikte orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini performans ölçütlerini
(KPI-Key Performance Indicators) , bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımını içeren plandır.
Daha basit bir şekilde ifade edilecek olursa stratejik plan “Neredeyiz?” sorusu ile başlamakta, “nereye gitmek istendiğini belirlemekte, bu günden arzu edilen geleceğe hangi yolla veya nasıl gidileceği ortaya konulmakta ve son aşamada başarı ölçülmektedir.
Strateji ve Liderlik
Liderlik; bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme, bu amaçları gerçekleştirmek için onları ne yapacakları konusunda harekete geçirme yeteneğidir.
Stratejilerin hem seçimi hem de uygulamasında rol alan yönetici konumundaki kişilerin liderlik yetenekleri son derece önemlidir. Yöneticinin, stratejileri benimsemiş ve ona inanmış olması yanında karakteri, eğitimi, tecrübesi, bilgisi ve kişiliği seçilen stratejiyi uygulamaya uygun olmalıdır.
Stratejik analizler yapılırken yönetici ve insan kaynakları yapısı ve özellikle stratejiler arasında uyumsuzluk olacağı görülüyorsa yöneticilerin bir kısmı ile insan kaynaklarında değişiklik ve yenileme (eğitim ve geliştirme çabaları, rotasyon uygulamaları, gerekiyorsa dışarıdan lider, uzman temini) yapılması gündeme gelecektir. Liderlik konusunda çözümlenmesi gereken ilk sorun liderlerin tespitidir. İkinci sorun bu liderlerin stratejilerin başarılı bir şekilde uygulanmasını sağlayacak niteliklere sahip olup olmadığıdır. Üçüncü sorun ise hangi mevkide kimin yer alacağına karar verilmesidir; bu aşamda liderlerin eğitim ve gelişim ihtiyaçları karşılanmalıdır.